Sabate la 15-an de decembro la 160-a naskiĝtago de la iniciatinto de Esperanto estis solenata en multegaj Zamenhof-festoj dise en la mondo. Plej simbola tamen certe estis la festado en lia naskiĝurbo Bjalistoko kaj en ĝia ĉirkaŭaĵo, kie interalie okazis klezmera koncerto en la Granda Sinagogo de Tykocin.
Kiel ĉiujare, Bjalistoka Esperanto-Societo kunlabore kun lokaj institucioj organizis naskiĝtagan renkontiĝon sub la nomo Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj, jam por la 20-a fojo. La jaro 2019 estas pluroble datrevena: antaŭ 160 jaroj naskiĝis LLZ, antaŭ 100 – en Bjalistoko aperis la strato Zamenhofa, antaŭ 10 – okazis en nia urbo Universala Kongreso, kiu signife ŝanĝis la lokan Esperanto-movadon.
La renkontiĝo komenciĝis vendredon, la 13-an, per malfermo de du ekspozicioj: unu estis dediĉita al ĉiuj bjalistokaj ZEO-j, kiujn prezentis fotoj de Jerzy Barańczuk.
La alia ekspozicio konsistis el grandformataj vitraj diapozitivoj, donacitaj de Bill Chapman al Centro Zamenhof. Temas pri unikaj fotoj de la UK 1912 en Krakovo. Prelego de Wiesław Wróbel rakontis la historion de la strato Zamenhofa. Elżbieta Karczewska anoncis la rezultojn de la literatura konkurso ”Mi estas civitano de la mondo” kaj disdonis freŝeldonitan libron kun ĉiuj konkursaj verkoj. Stanisław Dobrowolski el Fondumo Zamenhof prezentis novan Esperanto-gazeton, kiun li eldonas kunlabore kun la loka movado; ĉiujn tagojn finis tradicia Amika Vespero en nia klubejo, kun vespermanĝo kaj kantado.
Sabato estis plena de eventoj. Roman Dobrzyński parolis pri la UK en 1912, kaj precipe pri la tiam prezentita opero Halka de Stanisław Moniuszko – ĉi-jare pasis 200 jaroj de la morto de la fama pola komponisto. Feliks Gałecki, baritono de la Nacia Operejo, prezentis kantojn de Moniuszko. Sekvis arta programero de Carsten Schnathorst kaj Halina Kuropatnicka-Salamon kun kantoj kaj poezio. Posttagmeze, kun ĉeesto de urbaj kaj provincaj aŭtoritatoj, okazis flormetado ĉe la monumento al LLZ kaj komuna fotado ĉe la nova skulptaĵo de juna Ludoviko.
Vespere, post katolika meso en Esperanto, estis prezento de novaj Esperanto-eldonaĵoj fare de Tomasz Chmielik kaj Mikaelo Bronŝtejn, prelego de Nina Pietuchowska pri famaj kaj nekonataj bjalistokanoj, kaj du koncertoj. Unue prezentiĝis niaj junuloj el la ensemblo Uku-Donaco Bjalistoko, kiuj de pluraj jaroj akompanas Esperanto-eventojn en Bjalistoko. Sekve venis la unuhora koncerto ”Kirlanta sorto” de Mikaelo Bronŝtejn, kiu prezentis originalajn Esperanto-kantojn kaj popularajn kanzonojn de rusaj bardoj. Tradicie la vesperon finis naskiĝtaga kuko de Ludoviko.
La dimanĉo de Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj ĉiam estas ekskursa. Nia 40-persona grupo vizitis la urbeton Tykocin, nomatan „baroka perlo de Podlaĥio”, kaj ĝian ĉirkaŭaĵon. Vespere en la Granda Sinagogo okazis elstara programo malferma al ĉiuj. Bronŝtejn prezentis la ĵus eldonitan libron ”Adiaŭ, Krakovo!” kun kantoj de Mordeĥaj Gebirtig en la jida originalo kaj Esperanto-traduko sia. Sekvis kortuŝa koncerto kun kantoj de Gebirtig en tri lingvoj, brave prezentita de nia ensemblo Frey-Lech Trio kun akompano de Uku-Donaco Bjalistoko. Ĝi estis belega fino de la 160-a naskiĝtago de Lazaro Ludoviko Zamenhof.
Mi elkore dankas al tiuj, kiuj helpis organizi la feston. Ne eblas listigi ĉiujn personojn, do mi menciu la instituciojn. Plej gravis subteno de Centro Ludoviko Zamenhof – Bjalistoka Kulturcentro, kiu ne nur disponigis siajn salonojn, sed preparis la ekspoziciojn, invitis artistojn, okupiĝis pri teknikaĵoj kaj presis materialojn. Podlaĥia Libraro estis kunorganizanto de la literatura konkurso. La koncerton en sinagogo gastigis Muzeo en Tykocin. Pri la aranĝo raportis lokaj kaj tutlandaj amasinformiloj, kaj mi ĝojas, ke krom bjalistokanoj venis granda aro da esperantistoj el aliaj urboj kaj landoj.
En 2020 la Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj komenciĝos la 11-an de decembro.
Przemysław Wierzbowski