La rasismo kaj specifaj esperoj

Mi ne scias, kion vi, kaj vi, kaj vi specife esperas. Sed mi devas ion ĝeneralan konjekti antaŭ ol alparoli vin. En la antikva mondo, malmulton oni esperis. En niaj jarcentoj, oni atendas multege pli. Ni ofte ne sufiĉe tuje rimarkas, ke ni devas tion atendi de ni mem. Barato estas unu el la malmultaj landoj elektintaj treni sian antikvon kun si, kaj devantaj serĉi uzeble seriozajn interparolojn kun landoj ne farintaj tiun elekton. Tial mi ne rajtas atendi de la ĉi-fojaj legantoj veran komprenon. Mi esperas, ke vi faros sufiĉe da demandoj kaj formatos ilin kiel kritikojn (ĉar tio plej konvenas al la kutimaj psiĥaj stiloj kaj tute ne ĝenos min).

Rilate al la rasismo mi esperas, specife, ke ĉiuj, kies decidoj rekte aŭ nerekte efikas sur la klerigon de la infanoj en la landoj kun blankulaj plimultoj, firme identigos la rasismon kiel ekstermendan malsanon, agnoskos la nevelkintan fortecon de la mikrobo, kaj fasonos strategiojn kaj aliancojn por venki ĝin. Tio, kion ni havas ĝis nun, estas emfaze nesufiĉa. Kaj la esperantistoj ĉirilate ne trafis pensi pli, ol siaj senverdaj samlandanoj.

Ĝis nun ni disponas la sekvojn de la ĝenerala hororo, per kiu oni reagis al la traŭmo de la nazioj. Ni ne havas firman identigon de la rolo, kiun ludis la rasismo en la starigo kaj sistemigo de la blankulaj kolonioj en la sudaj landoj. Anstataŭe, ni havas ĝeneralan volontecon "konsideri la koloniistan konduton en la historia kunteksto, en kiu ĝi devus esti juĝata" kaj aliajn alibiojn, kiujn oni konsentis ne apliki en la kazo de la nazioj. Pro tio, multaj esperantistoj ne pretas sin firme distancigi de la supozoj kaj la konduto de la blankulaj elitoj en la deknaŭa kaj frua dudeka jarcento.

Mi ĝojas, kiam mi vidas en Libera Folio tekston de Ziko skizantan la konflikton inter iu Privat kaj iu Butler. Ziko konservas la necesan historiistan neŭtralecon sed permesas al ni vidi, ke ĝuste Privat, reliefigante la atingojn de Gandhi, partoprenis la vektoron, kiu kondukis al nia tempo kaj preter ĝi.

La prezento de Ziko helpas al ni vidi, ke Butler, defendante la tiaman britan koloniismon, parolis por la plimultoj en la tiamaj esperantistaj komitatoj sed ne por tiu serioza interpopola rilatado, sur kiu la esperantista retoriko strebas bazi sin.

Tamen tiu laŭgrada, kontinua aliro al la problemo distancigi la nunan esperantistan konscion disde la paseaj hegemonioj, kiun reprezentas la stilo de Ziko, ŝajnas al mi nesufiĉa, kvankam mi volas klarege indiki, ke nenion povos li fari pri tio, se la fortaj preferoj kaj malpreferoj de liaj legantaroj tenos lin tiurilate senpova. Mi tial alparolas lian legantaron. Kaj dankas Liberan Folion pro la invito tion fari rilate la rasismon.

Mi devas diri, ke laŭ mia sperto ekde 1967 la esperantista publika opinia fluaro, kiu havas karakterizan stilon ebligi kaj malebligi konkretajn konversaciojn, restas katenita en tiu modera, senmemkonscia formo de la rasismo, kiu en diversaj variantoj oftas en la blankulaj landoj.

Ekzistas la firma kredo, ke la formato de la sola ebla homa civilizo estas jam valide difinita, kaj ke ne restas io por intertrakti. Oni estas certaj, ke oni estis edukitaj fare de klera kaj finpensinta elito sialanda, kaj ke oni ne bezonas funde revizii ion ajn, kion oni lernis. Oni estas certegaj, ke oni ne bezonas ion lerni de iu aziano/ afrikano, krom se unu el ni hazarde laboras por instanco en la blankulaj landoj kaj do rolas kiel honorofica kunblankulo. Oni foje ĝentile neas ĉi tion, foje honeste konfesas ĉi tion, sed la fakto restas klara kaj laŭta.

Ho, pardonu, kompreneble oni pretas demandi nin pri lokaj bunteroj de ia monda mozaiko! Oni kompreneble oftege demandas nin, kiel aspektas specife niaj papilioj (ĉi tio estas metafora kundensigo de la faktaj demandoj). Tion oni volonte "lernas" de ni. Sed ne kun ni oni intertraktos la koordinatojn de siaj aksoj.

Vi vidas en ĉi tiuj komentoj fundamentan eraron, ĉu ne. Vi trovas, ke ne pri la rasismo mi parolis. Al vi estas klarege, ke estas rasisto nur tiu, kiu ligas siajn kredojn pri la etnoj al la biologiaj trajtoj (haŭtkoloro, hartipo, lipkonturoj), per kiuj la homoj diskonas sin. Miaj komentoj certe ŝajnas al vi rilati al la kulturaj niveloj kaj enhavoj de diversaj pensejoj. Vi eble ricevas la impreson, ke viajn juĝojn mi mislegas kiel antaŭjuĝojn, kaj ke mi malvalide neŭs vian rajton trovi la aziajn kulturojn (ekzemple) malinteresaj. Kial, vi demandas vin, mi disputas pri la gustoj, kiam estas jam de epokoj klare, ke de gustibus non disputandum est?

Mi volus sufiĉe klare proponi, ke oni pli utile specifu la rasismon por niaj celoj (ni, kiuj volas ekstermi la mikrobon) kiel la volontecon atribui iujn negativajn ecojn de iuj homoj al la biologia aŭ nebiologia (ekzemple kultura) esenco de tiu etno, al kiu la homoj apartenas. Alidire, se vi kutimas al tiu vorto, la esencismo estas la pli ĝenerala problemo; la rasismo kaj la seksismo estas la plej oftaj subspecoj de la esencismo. Ni esperantistoj havas la respondecon ĉefigi la procezon, la peradon, la pontadon, la tradukon.

Ĝis nun, ni ne trafis ligi tiun nian respondecosenton al uzeblaj ideaj fonoj. Oni ne kulpigu nin ktp, ni ne havis sufiĉe da okazoj ktp, la mondo malliberigas nin en etajn rondojn ktp, mi konas la kialojn kaj aŭdis la pardonuojn, kaj mi volonte pardonas. Sed Libera Folio demandas min, ĉu mi sentas min en rasisma medio, kiam mi estas inter esperantistoj, kaj mi devas ne nur respondi jese, sed ankaŭ proponi ĉi tiun specifon de la rasismo. Limigi la terminon al la pribiologiaj kredoj de la nazia tipo havas la efikon tro facile, tro rapide akcepti la kutiman intelektan mallaboremon de la homoj loĝantaj en komfortaj kondiĉoj.

Labori kontraŭ la rasismo devas signifi, ke oni emfaze malfermas siajn mensajn pordojn. Tio, inter la eŭropaj esperantistoj, ankoraŭ ne komencis okazi, se temas pri la preteco aŭskulti la aziajn kaj afrikajn voĉojn.

Lastatempe iu skandinavia aŭtorino en Libera Folio plendis, ke UEA sin ligas al maldezirinda reĝimo per sia pekina deklaracio. Mi dankas ŝin pro tiu opiniesprimo, bazita sendube sur iom da legado kaj pensado. Sed mi demandas ŝin, ĉu estas maldezirindaj la faktoroj, kiuj igis Svedion ne doni vizon al multaj afrikaj aliĝintoj al la gotenburga kongreso; ĉu ili ion montras pri la sveda reĝimo; ĉu nia aŭtorino verkis tekston pri la sveda reĝimo aŭ pri la "libera" publika opinio en Svedio, kiu permesas al la sveda reĝimo resti tia, kia ĝi estas; ĉu ŝi ion faris en 2003 por esprimi publikan bedaŭron pri la fakto, ke al Gotenburgo ne povis veni la afrikanoj; ĉu ion montras ŝia decido komenti pri Ĉinio, ne komentinte unue pri Svedio.

Mi skribas ne por kulpigi unu individuon, sed nur por doni ekzemplon de la etoso, en kiu ni funkcias; tute amike, kaj tute sen ia ajn deziro diri, ke nia aŭtorino estus dirinta pri UEA kaj Ĉinio ion evidente eraran.

Probal Daŝgupto