Lingvaj manipulistoj

Sen kompreno de vi mem, vi homoj naskas ĉiufoje pli da mizero en la mondo.
J. Krishnamurti

Se oni legas la diversajn periodajn eldonaĵojn de LF-koop (Literatura Foiro, Heroldo de Esperanto, Femina, kaj rete ankaŭ HeKo, t.e. Heroldo Komunikas), oni konstatas la daŭran aktivecon de la tiel nomata Esperanta Civito. Nelacigeble aperas numero post numero, foje kun ripetiĝo de unu sama artikolo en pluraj el tiuj periodaĵoj. Aparte de artikoloj pri lingvo kaj beletro aŭ, ĝenerale, pri kulturaj temoj, abundas aliaj pri la ideologioj de tiu grupo, nome raŭmismo kaj “Civitismo” (se iel nomi ĉi lastan). Kaj oni kvazaŭ ricevas la impreson, ke tiu entrepreno prosperas kaj sukcesas, dum al la cetero de Esperantujo restas nur aliĝi al iliaj vicoj, aŭ kaduki kaj fiaski.

Legante la komunikaĵojn de HeKo (en tio kion mi poste nomos la “SC-retpaĝo”), novulo povus pensi ke jen temas pri grandioza afero: “La ĝisnuna Konsulo, c-ano Walter Zelazny, ricevis de la baldaŭa, c-ano Giorgio Silfer, la informon ke la propono pri la nova Kapitulo estas preta. En la inaŭgura sesio de la Parlamento la nova Konsulo formale anoncos la konsiston de sia teamo, kun la respektivaj delegoj.” (HeKo 321 8-C). “Konsulo”, “c-ano”, “Kapitulo”, “inaŭgura sesio de la Parlamento”… La novulo povus sin demandi: pri kiu ŝtato aŭ regno temas?

Ja la ekzemploj sennombras: “La Esperanta Civito esprimas sian solidarecon al Dalai Lama.” (Silfer, HeKo 321 5-C); “Al la Transnacia Radikala Partio […] Nome de la Blanka grupo en la Senato de la Esperanta Civito kaj de mi persone, mi firme subtenas la kampanjon kaj la iniciaton de s-ro Marco Pannella. Ni kontraŭas la mortpunon kiel etike ne permeseblan punon.” (Holevitch, HeKo 321 3-C); “La tria emblemo de la Ruĝa Kruco [la t.n. Ruĝa Kristalo] aplikota en Esperantio” (titolo en LF 222; ĉu uzota por leŭkoplastoj?); “La eliranta Konsulo, prof. d-ro hab. Walter Zelazny, oficiale kunvokis la unuan parlamentan sesion de la nova mandato 2007-2011, per kiu li transdonos la prezidon de la Esperanta Civito al la ĉefkandidato de la Verda Listo, gajninta en la baloto por la Senato, c-ano Giorgio Silfer.” (HeKo 321 2-C).

Impone! Tamen tuj poste, samkomunike, legeblas ke “Laŭ la Reglamento, en la ĵus elektita Senato eblas tri grupoj: ruĝa (unu membro), blanka (du membroj), verda (dek ses membroj).” Se mi bone komprenas, tio signifas “Senaton” kun 19 membroj, alivorte senateton, kies eksa “Konsulo” estas, krom “c-ano” (“Civitano”, t.e. membro de la “Esperanta Civito”), ankaŭ “prof.”, “d-ro” kaj eĉ “hab.”, tiel superante la iaman rekordon de Lapenna! Laŭ la Proverbaro Esperanta, “kiu nenion valoras, plej multe sin gloras” aŭ “barelo malplena sonas plej laŭte”.

Impresas ne nur la ŝato je instituciecaj nomoj kaj titolecaj postenoj (aŭ inverse), sed ankaŭ la insisto distingigi sin de la ceteraj. En La liturgio de l’ foiro, Piron skribas ĝuste pri tiu emo (sin) apartigi: “Unu el ĝiaj trajtoj, kiu jam okulfrapis al mi je ĝia apero [de la Manifesto de Raŭmo], kaj kiun mi forte resentis relegante ĝin, estas la volo de apartigo, kiu esprimiĝas en ĝi. Ĝi dividas la esperantistojn en du grupojn: estas ili, kaj estas ni. Subkomprenate: ili estas malpravaj, ni estas pravaj; ili estas fuŝuloj, homoj kun idealismaj, nerealismaj celoj, ni diskrevigis la mitojn kaj objektive vidas; ili elektis neĝustan vojon, la ĝustan vojon elektis ni. Tiu divido ŝajnas al mi neĝusta. Ĝi metas rigidajn limojn en realo diversa, moviĝanta, fleksebla, kiun tia simplismo ne povas kapti."

En “La liturgio de l’ foiro” mi jam detale analizis tian simplisman lingvaĵon kiu falsadas la realon. De tiam (1999) jam pasis 8 jaroj, sed la tendenco iĝis pli forta kaj intensa. Dum en sia romano “1984”, fakte “Mil naŭcent okdek kvar”, Orwell fikcias pri Oldparolo (malnova formo de la angla lingvo) kontraste kun la politike manipulita kaj mem manipula Novparolo, nun eblas uzi precizan kaj neniel troigan terminon por la manipula lingvaĵo de la “Esperanta Civito”: Civitparolo.

La unua signifa tordo de vortsenco koncernas la serion “civito”, “civitano” kaj “civitaneco”, kiun ili senrajte kaj senhonte akaparas. LF-koop kun siaj organoj parolas rekte kaj senplie pri “Esperantaj Civitanoj”: “Por Esperantaj Civitanoj en Orienta Eŭropo kaj Afriko 50%-rabato” (abon-informoj de LF); en HdE la sama rabato aplikiĝas al tiu “Kiu havas la Esperantan civitanecon”, kaj la ĉi-koncernan institucion oni ofte nomas tutsimple “la Civito”. La ĉefredaktoro de LF, Ljubomir Trifonĉovski, iam en junio 2006 eĉ pretendis ke Probal Daŝgupto povus “peti Esperantan Civitanecon por plu daŭre ricevi la revuon kiel donacon de esperanta Civitano el Orienta Eŭropo” (ĝis tiu rivele mizera retmesaĝo de la punisto Trifonĉovski, konfirmita poste de Perla Martinelli, Daŝgupto ne suspektis ke li ricevas la revuon donace el ies propra poŝo, kvazaŭ almozon). La paralelaj (kaj ĝis nun bonvene malplenaj) alilingvaj paĝoj de www.esperantio.netprovas imponi angle per “Esperanto Citizens' Community” (laŭvorte: Komunumo de Esperantaj Civitanoj aŭ Esperanta Komunumo de Civitanoj) kaj itale per latinaĵo (“Civitas Esperantica”), kiu fakte gvidas nin al la praĉelo el kiu ĝermis la bombasta nomo elektita: la verko “Civito de Dio” de Aŭgusteno el Hipono.

Gravas konstati ke en sia sistema renomado de la realo, Trifonĉovski kaj aliaj uzantoj de Civitparolo konfuzas la faktojn kun sia propra revpensado: Daŝgupto ne bezonas peti esperantan civitanecon de iu ajn, ĉar li estas esperanta civitano kun samaj aŭ pli da rajtoj ol ajna blufa “Senatano”, “Konsulo”, “Moŝto” aŭ “Profdrohabcano”. Li povus peti anecon en la institucio “Esperanta Civito”, sed tio estus tute alia afero, samkiel peti membrecon en klubo de amikoj de Silvio Berlusconi, ĉar, majuskle aŭ minuskle, “(Esperanta Civito)-aneco” ne egalas al “esperanta civitaneco”. Ĉiu parolanto kaj uzanto de esperanto rajtas senti sin civitano de Esperantujo, tute same kiel oni povas senti sin mondcivitano aŭ, simple kaj laŭplaĉe, civitano, civilizito, civilulo.

Rezulte, laŭ la nomo de ĝia ĉefa inspiranto kaj por paroli pli precize, mi de nun nomos tiun lingvomanipulan institucion “la Silfera Civito” (SC).

Kvankam evidente la silfercivitaj kacikoj havas nenian rajton disdoni diplomojn, atestilojn aŭ legitimilojn pri civitaneco, ili tamen daŭre provas krei distingon inter la aliula Esperantujo kaj ia silfercivita “Esperantio”, proprigante al si ĉi lastan: “Ĉi-jare finiĝas kadenco de la Konsulo, la unua en la historio de la Civito. Ni sukcesis konstrui ideajn kaj jurajn kadrojn por tiuj, kiuj opinias sin Esperantianoj” kaj “Do unue mi klinas la kapon antau Vi la Civitanoj, kiuj kunkreis nian strukturon” (Zelazny, HeKo 320 9-C). Similcele funkcias la foja majuskligo de pronomoj ĉe mencio de aliaj silfercivitanoj; aŭ la uzado de la mallongigo “c-ano”, nekaŝebla spegulaĵo de la tradicia “s-ano” (samideano), kiun ĝi ekskluzivas. Ne hazarde ankaŭ la nazia svastiko kaj la komunismaj rikoltilo kaj martelo eĥis kiel ombro la kristisman krucon. Ĉiel ajn, legante tekstojn en Civitparolo mi emas interpreti ĉi tiajn mallongigojn kiel “cezaro” (Silfer) kaj “carino” (Martinelli), eĉ se tio devigus ŝanĝi unu konsonanton.

En ĉi bonsaja “Esperantio” la atribuado de roloj similas tiun por teatri kripon, betleĥemon en lernejo: jen vi estu la azeno, vi – la bovo, vi – Jesuo kaj tiel plu ĝis la Tri Magoj, Jozefo kaj Maria, Herodo kaj paŝtistoj. Malgraŭ tio, foje ili devas glosi la proprajn fantaziajn titolojn: “Giorgio Silfer estis elektita kiel Konsulo, nome prezidanto, de la Esperanta Civito por 2007–2011” (HeKo 320 5-A); se “Konsulo” signifas “prezidanto”, kial ne uzi rekte ĉi vorton? Kaj alifoje Civitparolo iĝas plena galimatio: “La progreso de nia internacia konsorcio al efektiva konfederacia subjekto pli kaj pli integrita dependas de la linio Pakto-Forumo-Kapitulo/Konsulo” (HeKo, iam ĉirkaŭ oktobro 2005).

Oni povus opinii ke mi parolas nur pri la lingvaĵo, neniom pri la “ideologio”. Tamen ambaŭ amblas nedisigeble. Kiel ĉe fronto kaj dorso de (falsa) monero, ne eblas unu sen la alia. En la sama HeKo 320 5-A, kiu siavice reproduktas intervjuon kun Silfer en La Ondo de Esperanto 1:2007 (kies titolo “alia Esperantio eblas”cetere paŭsas aŭ plagiatas modan sloganon de alimondismo), li klarigas sian elektiĝon kiel “la venkon de la Nova Maldekstro en Esperantio: progresema, ekologiema, sed ne klasbatala.” La “Konsulo” Silfer plu diskursas simile kvazaŭ efektive temus pri politika partio, sen forgesi ataki oblikve la dekadencan Esperantujon, kies ĉefa reprezentanto estas la eterna rivalo UEA: “Samtempe mi konscias ke en Internacia Esperanto-Ligo (rebaptita kiel Universala Esperanto-Asocio en 1947) ekzistas du malgrandaj cirkvitoj, kiuj klopodas stiri ĝin laŭ la propraj interesoj.”

Estas interese kaj amuze vidi kiel Valerio Ari (pseŭdonome “rebaptita” Giorgio Silfer) aŭdacas retrobapti UEA’n: jen refoje la Civitparola nominalisma konceptado de la realo. Refoje ankaŭ la silfercivita “apartismo”: “Ĉi tie situas fundamenta etike-kultura diverĝo inter finvenkismo kaj raŭmismo, fakte. Neniu dialogo eblas, sen la supero de ĉi tiu diverĝo.” Fine kaj kulmine, Ari vizias la celon en gloro: “En la nova Esperantio, kie ĉiuj individuoj estas raŭmistoj, temas pri kuro kontraŭ la tempo: ĉu sufiĉe rapide ekzistos tio, kio garantios la transvivon de esperanto en la nuna jarcento? Ja finfine la Civito ekestis tiucele.”

Parenteze, Civitparolo atribuas aŭ arogas al Ari la ne malpli grandan meriton “rekonigi Eon literatura lingvo” (HdE 2095), kvazaŭ la fakto ke esperanto estas lingvo literatura jam de 1887 (aŭ eĉ de Praesperanto!) dependus de ekstera instanco. Se paroli pri literaturo, trafe resumas parton de la situacio Sten Johansson, en retmesaĝo de oktobro 2006: “Laŭ mi Literatura Foiro estas bele kaj konscie redaktata kaj kun pli varia enhavo ol Fonto. Bedaŭrinde ĝi iĝis movada revuo, nur parte kultura, kaj mi tediĝis de ĝia stulta malico. Literaturon ĝi enhavas relative malmulte.”

Sur la diversaj SC-organoj iom post iom oni vidas troti ĉiujn amatajn ĉevaletojn de Civitparolo: “Plia simileco inter la nunaj jaroj kaj la tiamaj [la epoko antaŭ la unua mondmilito] estas la manifestiĝo de la sento de komuna identeco. En 1905-1909 burĝonis multaj iniciatoj kiuj pruvas, ke niaj pioniroj sentis la ekeston de nova popolo – la menciita speso, la ideo de Esperantistejo, la pavilonoj de Esperantujo aŭ Esperantio okaze de internaciaj foiroj ktp. Ekde 2001 tiun spiriton heredis kaj disvolvas la Esperanta Civito.” (Silfer, HeKo 320 1-A)

Ni daŭrigu la legadon (ĝis la fino) de la lasta parto de tiu ĉi samloka, sukplena diskurso fare de Ari:

Grava diferenco inter la nuna jaro kaj la tiamaj estas, ke la esperantistaro estas ĝenerale pli malriĉa. Se antaŭ cent jaroj kvar el kvin aktivuloj en la eŭropa Esperantio estis liberaj profesiuloj (kuracistoj, advokatoj, privataj docentoj), hodiaŭ kvar el kvin estas pensiuloj, senlaboruloj, subsalajratoj, postprofesiuloj. Kaj multaj virinoj.

Per la eniro de Bulgario kaj Rumanio oni konsciiĝas pri la enveno de ok milionoj da roŭmoj: orienteŭropaj ciganoj pli malriĉaj ol la okcent mil sinthoj, tradicie en okcidento, de Andaluzio ĝis Vestfalio.

Neniu rimarkis ke ekzistas eĉ pli malriĉa diasporo; kie la malriĉuloj surhavas kravaton, sed malriĉaj estas. En sia donkiĥota strebo batali kontraŭ la anglalingvaj ventmuelejoj, la finvenkismaj movadoj pretervidas ĉi tiun situacion. La “hobia movado” (kiel trafe difinis ĝin la vicdirektoro de la Pola Radio: eĉ antisemitoj foje pravas) vivas en siaj ĝeneralaj kongresoj, nutras sin el individuaj kotizoj de ne tro malriĉaj okcidentanoj, neglektas la malriĉajn – aŭ dediĉas al ili paternalisman atenton, kiel ĝis nun kun afrikanoj.

La esperanta estas diasporo pli malriĉa ol la cigana. Des pli malriĉa, ĉar neniu EU-komisiono aŭ oficejo pledos por niaj rajtoj. Nur la Esperanta Civito povas fari ion, startante el sia konstitucio mem. Ĉar kleriĝo estas la sola riĉaĵo kiun la Civito povas doni, kaj klereco estas la sola riĉaĵo kiun homo povas kunporti ĉien, kaj kiun neniu povas ŝteli de alia.

Kun elefanta gracio li saltas de unu al alia temo por revelacii ke “la esperanta estas diasporo pli malriĉa ol la cigana”! Ĉu eble transiro de “Raŭmismo” al “roŭmismo”? Saulon el Tarso (poste rebaptitan kiel Sankta Paŭlo) ĉiela lumo blindigis kaj faligis de sur la ĉevalo survoje al Damasko; preskaŭ 2000 jarojn poste la nordaj lumoj en Raŭmo igis Valerio’n Ari ekrajdi siajn amatajn (trojajn) ĉevaletojn de “Raŭmismo” kaj, nun, la “Esperanta Civito”, sur kiuj li elveturas al ĉiu okazo.

Ari, por kiu la verbo “agi” sinonimas al “agaci”, profitas samtempe por moknomi ĉiujn ceterajn per la esprimo “hobia movado”. Kiom da obscenaĵoj kune! Hobia “Konsulo” de hobia “Civito” (fakte virtuala citadelo) kun hobiaj “Parlamento”, “Senato” kaj “Konstitucio” ne hontas kompari sin kaj sian klikon kun inter 8 kaj 12 milionoj da romaoj aŭ ciganoj, el kiuj multaj (almenaŭ en Iberujo) suferas ĉiutage je diskriminacio kaj je proporcie pli altaj senlaboreco, kabanismo kaj deliktado! Ĉu vere li pensas ke oficialaj instancoj de Eŭropa Unio iam disipos monon je lia hobia “ideologio”?

Sed plej sarkasme sonas la fina frazo pri kleriĝo kaj klereco el la buŝo de eminenta lingva manipulisto. Ĉu li vere kredis ke li trompos iun? Kaj tamen verŝajne Civitparolo sukcesas trompi sufiĉe multajn, se juĝi laŭ la triumfaj raportoj en la apenaŭ fidindaj silfercivitaj organoj.

Ni donu nun la parolon al Prof. D-ro Hab. EksKon. C-ano Zelazny (“Komence de postmodernismo: kien reloki sin?”, LF 218, decembro 2005):

El la vidpunkto de multkulturismo esperanto ne povas esti universala. […] Do populare dirante, esperanto devas elekti en kiu ‘mondo’ ĝi troviĝas – ĉu en la araba, afrika, sudamerika, nordamerika, azia aŭ eŭropa. […] El la vidpunkto de etneco esperanto povas esti unu el la elementoj de la granda panoramo de eblaj identecoj de la moderna homo, sed ĝi ne povas esti identeco de la tuta homaro. Ĉu li volas tion aŭ ne, ĉiu homo apartenas al iu etno, povas ĝin foje aŭ kelkfoje ŝanĝi en la vivo, sed li neniam estos universale homa. […] Artefarita etneco kiel la esperanta estis ne ebla laŭ koncepto de la kulturaj antropologoj ĝis la fino de la 20ª jarcento. […] Fine, ĉu ni volas tion aŭ ne, esperanto aperas en la eŭropa kulturo kaj estas ties parto, kiel unu el la unuaj produktoj de metisiĝo [mestiziĝo; la saman eraron li faras plurfoje] de la mondo.” Kaj sekve: “Per la Civito, Esperantio instituciiĝas kiel portanto de lingvo de specifa grupo, kvazaŭ etna diasporo alkalkulebla inter la sociaj kaj kulturaj realaĵoj kiuj, male al etnoj, reproduktiĝas nur (en nia kazo, precipe) per kultura transdono.

La sama, ĉiama litanio! Zelazny (plia eminenta instituciema nominalisto) forgesas ke esperanto mem ne estas ulo povunta elekti, sed la nomo de lingvo, kaj lingvoj mem ne povas elekti sian mondon aŭ sian lokon en la mondo. Kiu do dekretis ke esperanto devas esti ies “identeco”? Kvazaŭ homoj havus nur unu ĉefan identecon (kolektivan)!

Ankaŭ Eŭropo kaj EU ne bezonas havi komunan identecon, des malpli komunan lingvan identecon aŭ identigilon. Eŭropanoj povas kundividi multon, sed kadre de sia diverseco, kaj ne ekskluzive. Kolektivaj identecoj estas iluzio, fantazio, ĥimero. Sed samkiel eŭropanoj ne bezonas komunajn identigilojn (ili aŭ ekzistas jam aŭ superfluas), ankaŭ esperantoparolantoj ne bezonas kolektivan identecon. Nur la diversaj hidrargaj identecoj ene de ĉiu unuopulo montriĝas indaj je esploro, atento kaj intereso.

En ĉiu el ni identecoj kaj identeroj kunsvarmas ĥaose, magme. Esperanto povas esti unu plia el la multaj identeroj, ne nepre la plej grava, ene de ajna individuo parolanta la lingvon. Ekzemple, mi mem, depende de la cirkonstancoj, konceptas min ekstremadurano, hispano, madridano, mediteraneano, iberujano, (sud)eŭropano, hispanlingvano, ekskristana ateisto, blu-okula skorpio, fajra ĉevalo, parolanto de la finna, boa tajvanano, poeziema, kinema, vinema, ambaŭorfo antaŭ 40-jariĝo… ktp. Kaj se paroli pri seksa aŭ “genra” identeco (kiu ne nepre koincidas kun la seksa emo aŭ orientiĝo), pli ol 2500 personoj atendas en Madrido kaj ĉi ties regiono aliseksigan operacion. Kontraste, kiel facile estas al Zelazny papagi pri sia hobia, gofera, flogistona “artefarita esperanta identeco”, ne rezigninte je sia identeco pola nek je siaj ŝtatanecoj pola kaj franca!

(Por eviti miskomprenojn mi tamen diru rapide, ke mi plene kundividas la faman diron de Kalocsay: “Esperanto estas mia nobla hobio” (Norda Prismo 1972:3)).

Kion do ni diru al esperantistoj kaj esperantuloj neeŭropaj, ekstereŭropaj? Ĉu ke esperanto estas pordo nur al la “eŭropa mondo”? Kvazaŭ ekzistus nur unu “eŭropa mondo”, plus unu “araba”, unu “azia” ktp! Pli simplisme ne eblas: la mondo komforte dividita en kelkajn ĉelojn aŭ fakojn. Sed por mi esperanto estis kaj estas ĝuste la malo: pordo al Bharato, fenestro al Japanujo, pontoj al Finnujo kaj Tajvano, al mondoj plej abundaj kaj diversaj!

Ne finiĝas tie la Civitparolaj absurdoj kaj memkontraŭdiroj: “aparteno al etno” sed libera elekteblo. Almenaŭ tiuj usonaj surduloj kiuj rigardas sin anoj de la Surda Popolo ne devas tiom vringi sian cerbujon (malgraŭ la polemiko pri paro, cetere lesba, kiu generigis aŭ mendis denaske surdan filon por heredigi al li senprobleme la “surdan civitanecon”).

Kaj kial ĉiu homo “neniam estos universale homa”? La malon mi asertas, nome ke ĉiu el ni estas laŭdifine universale homa, malgraŭ kaj preter la maskoj de la kolektivaj identecoj, kies plej ofta celo estas konservi ies privilegiojn, aŭ krei novajn. Sed ŝajne neniu en la Silfera Civito kuraĝas laŭte demandi kiel eblas akordigi la amatajn ĉevaletojn, azenetojn kaj poneojn de ĉi manipulistoj kaj uzurpistoj de la lingvo (“popolo, identeco, diasporo”) kun la pretendata maldekstreco de Ari, “progresema, ekologiema, sed ne klasbatala”. Kaj ĉio tia pretendas esti profundpensa! Karaj, la “Konsulo” nudas!

Surprize, Zelazny sukcesas iom poste atingi kaj superi la pseŭdointelektajn malpintojn de Ari:

Por la strategio de la Movado kaj ties (ĉefa) institucio pli valoras iu unu-dimensi-pensulo (prefere riĉa) balbutanta pri la Fina Venko ol intelektuloj perfekte ekkonintaj la lingvon, ties historion, verkantaj talente en esperanto, havantaj akademiajn titolojn, sed pridubantaj la ĉefan dogmon de de la Movado, ties strebon al la universala finvenkismo.

Sonas, kvazaŭ Zelazny inkludus sin mem en tiun teorian grupon de intelektuloj, kvankam li donas neniun pravigon por tio. Se lia artikolo prezentas la intelektan nivelon de la debatoj en la Silfera Civito, same kiel la romanoj de Nemere reprezentus la kulminon de ĝia fikcia prozo, ne plu povas surprizi la sekvaj faktoj:

1) Ke tute nature la membroj de la Silfera Civito libere elektis kiel siajn unuajn “Konsulojn” c-anojn (“ciganojn”?) Zelazny kaj Silfer, du karieristojn kun frustrita politikista ambicio, obseditajn pri gvidado de homoj kaj prezidado de surogataj regnoj. Du mil jarojn antaŭ tio, la imperiestro Kaligulo konsuligis sian amatan ĉevalon.

2) Ke Silfer proponas sin mem por Nobel-premio (siavice pri HeKo 315 5-B), kvankam poste, pro la reagoj i.a. en Libera Folio kaj paradokse por “diaspora etno”, “la Esperanta PEN kandidatigas Umberton Eco”: “Pro la supraj konsideroj, kaj pro lia simpatio ankaŭ al niaj lingvo kaj literaturo, la Esperanta PEN-Centro decidis kandidatigi lin por la Nobel-premio pri literaturo” (HeKo 320 4-B). Parenteze, Sebastiano Hartwig skribis komente al mia ĉi-tema artikolo en Libera Folio: “En sia kutima kontraŭaria vervo, Georgo Kamaĉo ne tute precize vortigas. La proponojn ne faras s-ro Ari, sed Esperanta PEN-centro. S-ro Kamaĉo skribis pri ‘mempropono’, ĉar li estas konvinkita, ke ĉiuj membroj de Esperanta PEN-centro estas nuraj marionetoj de s-ri Ari”. Nu, neniu ne scias ke, por prosperi en la nuntempa Rusujo Putin’a, necesas iĝi almenaŭ Putin’isto, se ne Putin’ido, kaj la samo validas por la virtuala regneto Silferistano, kun Silferopolo kiel ĉefurbo. La obĵeto de Hartwig pensigas min pri la populara guruo Osho, posedanto de 99 luksaj Rolls Royce-limuzinoj (li ne petis la aŭtojn, oni donacis ilin al li); aŭ pri fama diro de Saparmurat Nijazov, la nelge mortinta diktatoro de Turkmenujo: “Mi koncedas, ke estas tro multaj [miaj] portretoj, fotoj kaj monumentoj. Mi trovas en tio nenian plezuron, sed la popolo postulas ilin pro sia mens-aranĝo”.

3) Ke “Sen. Perla Martinelli, membro de la Akademio de Esperanto, ne partoprenos en la okazanta voĉdonado pri la 9a Oficiala Aldono al la Universala Vortaro. D-ino Martinelli formale anoncis sian intencon al la Akademia estraro, aldonante ke ŝi klarigos sian decidon per detala komuniko tra la gazetaro” (HeKo 320 3-A; komuniko kiu “fakte estas interesa lingvofilozofia eseo”). Mirinda informo! Ĉu de nun “Sen. D-ino” (“Senatanino Doktorino”) Martinelli anoncos al Esperantujo kie ŝi planas (ne) ferii aŭ kion ŝi (ne) kutimas vespermanĝi? Verŝajne temas pri io alia: ĉar ŝiaj dekomencaj planoj kaj provoj kontroli ĝin de interne fine fiaskis, nun necesas iamaniere subfosi la aŭtoritaton de la Akademio.

Tamen, anstataŭ diri (kiel pri UEA) ke la Akademio estas ia “rebaptita Lingva Komitato”, ili uzurpas ankaŭ ĉi lastan nomon kreante propran “Lingvan Komitaton” de la Silfera Civito (HeKo 303 5-B):

La Lingva Komitato estos konstanta komisiono ad hoc, kiu plenumos la taskon preskribitan de la art. 6 par. 3 de la Konstitucio. Se la leĝo estos aprobita laŭ la nuna propono, en la Lingva Komitato sidos laŭrajte ĉiuj membroj de la Akademio de Esperanto kiuj havas la civitanecon, nome personoj kies lingva filozofio koincidas kun la raŭmisma opinio ke esperanto estas nek ludilo nek lingvoprojekto, sed la vivanta lingvo de vivanta diaspora popoleto. Aldone, la Konsulo rajtos nomumi kvin pliajn komitatanojn, inter la lingve plej kompetentaj gecivitanoj.

Por eviti konfuzojn, pli oportune estus nomi ĉi kreaĵon “(Silfera) Lingva Koterio” (LiKo? SiLKo? SiLiKo?) aŭ “LingvoManipula Komisariato” (LiMaKo).

Ni legu plie pri tiu “raŭmisma opinio”: “Raŭmismo aplikas al esperanto la principon de la moderna lingvistiko, laŭ kiu ĉiu vivanta lingvo estas kaj komunikilo kaj identigilo” (SC-retpaĝo, sub “Raŭmismo”). Jen plia kejla aŭ ĵokera frazo, probable legita en gimnazia lernolibro, kiun Ari transformis en novan silfercivitan dogmon kaj mantron. En iu alia loko, kies referencon mi ne emas elspuri, ili pli emfazas ne la rolon komunikilan sed tiun identigilan. Nu, jam delonge klaras ke por la Silfera Civito esperanto estas unuavice ne komunikilo sed manipulilo, mensogilo, kotŝmirilo (por kalumnii aliajn) kaj incensilo (por umbilikisme laŭdi sin mem). Eĉ la trumpetata rolo kiel “identigilo” estas ne pli ol senbaza pretendo, preteksto, makgufino*. Efektive, la sola kio identigas silfercivitanojn kiel grupon estas ilia pretendo (ne fakto aŭ decido) proklami esperanton kiel ĉefan kaj komunan koherigan identigilon, ne la lingvo mem.

Kaj eĉ pri tio ili montriĝas memkontraŭdiraj. En la SC-retpaĝo, sub “Raŭmismo”:

La Forumo aprobas normojn en formo de direktivo kaj la Senato aprobas normojn en formo de leĝo. Ambaŭ branĉoj de la Parlamento aprobas reglamentojn, kiuj aplikas direktivon aŭ leĝon. […] Direktivon oni indikas per la familia nomo de la delegito kiu ĝin proponis, ekz. Direktivo Hiltbrand – pri mutuala rabata sistemo, kaj leĝon oni indikas per latina epiteto, ekz. Lex suffragatoria – pri la elektoj por la Senato. / Okaze de manko de normo, la Civito referencas provizore al la Svisaj Kodoj.

Kial, je la diablo, diaspora popolo kies identiga lingvo estus esperanto havu leĝojn kun latinaj nomoj (se ne pro la prestiĝo de latino inter snobaj italaj doktoroj)? Ĉu ne pli bone en volapuko aŭ Praesperanto, honore al la radikoj de la nacio? Ĉar efektive temas pri surogato de naciismo, kiel pruvas la SC-retpaĝo, sub la krestomatiinda “Konstitucio”: “Art. 7 - Flago, blazono kaj insignoj”: “2. La blazono de la Civito estas samnita [?] ŝildo, duonigita laŭzone, verda sube kaj blanka supre, kun simetria kvinpinta verda stelo centre de la blanko, verde konturita”; “3. La civitanoj rajtas surhavi insignon laŭ la modelo de la blazono.”; “5. La moto de la Civito estas E pluribus ultra [latine, sen traduko!]”.

Ni venas do al la konstato, ke per siaj “normaro”, ideologia fatraso kaj uzata lingvaĵo (Civitparolo), la Silfera Civito estas marota, liliputa versio de naciismo. Por diri resume mian opinion pri naciismoj, mi transverkas proprastile la komencajn versojn de la jam fama poemo tiam de Mao Zifu (el Kantoj de Anteo):

Forhakas kelkaj sian kapon
kaj sub piedojn metas ĝin por
sin plialtigi. Ŝajnas ke la
okuloj teron pli proksimas,
la horizonto ŝrumpis. Nure
visceroj, generiloj sidas
iom pli alte.

Aŭ kiel eble povintus skribi William Auld:

Laŭ gonoraloj, la Civit’ necesas

Temas pri diskurso ne arkane, sed arkeane dekstrula, de la plej etaj detaloj kaj ornamoj ĝis la vakua kerno de l’ SC-konsulaj enciklikoj. Oni komparu kun la nomo elektita fare de la plej dekstraj, dekstregaj partioj en la Eŭropa Parlamento (kiel la flandra Vlaams Belang, de Frank Vanhecke, aŭ tiuj de la italino Alessandra Mussolini, la franco Jean-Marie Le Pen aŭ la rumano Corneliu Vadim Tudor) por kreo de propra politika grupo: “Identeco, Suvereneco kaj Tradicio” (hispana ĵurnalo El País, 9.1.2007, p. 5).

De mediokraj* verkistoj oni rajtas atendi mediokrajn politikistojn (kaj inverse). Kiel diris la genia pentristo Goya (kaj mi citas en traduko de Diego), “la revoj de la racio kreas monstrojn”; ĉi-kaze oni povus metafori, ke la iluzioj de snobo naskis la marĉon aŭ kaĉon de la Silfera Civito. Anstataŭ la duoblapenso de la romano de Orwell, jen la duonapenso de i.a. Ari kaj Zelazny. Anstataŭ vera ideologio liberiga kaj emancipa, jen tombaka doktrineto enferma, mensokastra.

Kial, ekzemple, saĝa kaj inteligenta homo kiel William Auld flirtis kun la silfera klano en parto de la lastaj jaroj de sia vivo? Respondon eble donas Neves en Mortis la bonzo, restu la bardo:

Ne pro vanto aŭ aroganto – li ja estis homo tre honesta, modesta kaj sincera – sed pro naivo kaj troa bonvolo, precipe dum la lastaj jaroj, kiam la diversaj partioj kaj skoletoj de la movado komencis uzi lian figuron kiel allogilon por siaj demagogiaj celoj kaj politikaj manovroj. […] Krome, li falis en la reton de la Civito, la plej aberacia sekto kiu ĝis nun ĝermis en la holdo de la E-ŝipo.

Aŭ, en vortoj de Martinelli duoncite el Neves, tiuj liaj mispaŝoj konsidereblas “kvazaŭ simptomo de senileco” (HdE 2096, LF 224). Nu, se ne “pro naivo kaj troa bonvolo”, pro kio do? Analoge kaj anekdote: la usona reĝisoro Woody Allen en sia filmo “Everyone Says I Love You” (“Ĉiuj diras mi amas vin”) atribuas la portempan dekstremon de junulo al oksigenmanko en lia cerbo.

Bonŝance temas pri ludila versio de naciismo, sen la tuŝeblo de miniŝtato aŭ regneto kiel la princujo Sealand (Marlando), 550-kvadratmetra platformo staranta sur du pilieroj je sep maraj mejloj de la marbordo de Anglujo, kun propraj princo, pasportoj, moneroj, konstitucio, flago, ŝildo kaj himno. Versio ankaŭ sen povo rekte efiki sur la vivon de homoj, kiel tion farus kaprica decido de Mugabe en Zimbabvo aŭ de Bush en Usono, aŭ de gvidanto de mensosorba sekto.

Kial do mi okupas min tiom longe pri ili? Des pli nun, kiam la teroristoj de ETA  rekomencis sian murdan agadon, aŭ kiam ĉiutage mortas dekoj aŭ cento da homoj en la okupaciata Irako…

Komence de januaro István Ertl demandis min (aŭ sin) retmesaĝe: “Kiel kutime, stariĝas la dilemo: ĉu pli bone silenti antaŭ la ĉiukaze renovigotaj atakoj de Silfer, riskante ke tiel li daŭre delogas pliajn trompotojn al sia delirejo, aŭ iel reagi, enirante lian ludon, lian pensokadron de maniĥeismoj?” Li pravas: ekzistas en la mondo miliono da aferoj pli gravaj kaj interesaj ol respondi al la absurdaĵoj de la Silfera Civito. Tamen Esperantujo tre etas, kaj malgranda grupo da homoj povas multe brui, ĝeni kaj eĉ damaĝi. Ne nur interne, per sia konstelacio da false pompaj nomoj, sed ankaŭ alekstere, kvankam bonŝance por ili la Internacia PEN ankoraŭ ne rimarkis kiaj insiduloj manovras en la Esperanta PEN-Centro (en konsultaj rilatoj kun U. Eco). Plu laŭ Ertl: “La alekstera umado de la Civito estas danĝera, ĉar ĝi, malserioza, povas bloki la vojon al pli seriozaj E-instancoj. Eksteruloj ja ne povas vidi diferencon inter la Civito kaj UEA, ekzemple”.

Finfine, kiom da silfercivitanoj estas en la mondo? Laŭ la SC-retpaĝo, sub “Civitanaro”, 275, el kiuj “5 gefiloj (unu denaskulino) kaj 15 geedzoj – entute nur ĉirkaŭ 7% akiris la civitanecon pro familianeco.” Pli detale:

Entute 270 personoj estas do voĉrajtaj hodiaŭ: inter ili 83 estas virinoj (30,5%). Laŭ la kontinentoj, 62 en Afriko, 14 en (Latin-)Ameriko, 2 en Azio, 190 en Eŭropo (127 en okcidento, 63 en la mutaciaj [?] landoj), 2 en Oceanio: do 70,6% rezidas en Eŭropo.

Granda frakaso en malgranda glaso! Tamen tiu armeeto da gonoraloj kaj  polatakistoj, da vojkamaradoj (kiel Bertil Nilsson, Leen Deij aŭ István Nemere), da kunaktoroj de la farso (kun nomoj facile legeblaj en la SC-retpaĝo) havas certan povon kaj influon en la evoluo de Esperantujo, bedaŭrinde negativan. Kia honto, ke teorie sendependaj asocioj kiel Andaluzia Esperanto-Unuiĝo aŭ Meksika Esperanto-Federacio (mi ne parolas pri Kultura Centro Esperantista!) aliĝis al ĉi absurda ludo. Aŭ ke La Ondo de Esperanto daŭre citas el iliaj kokerikoj kaj pamfletoj. Tio tre multon diras pri ĉies ties (mal)seriozeco!

Jen kial foje necesas prezenti la panoramon al personoj, kiuj ĵus atingis la “kvarranan” Esperantujon. Averto por navigantoj, avizo por novuloj. Sed ne nur ĉi tial. Multe pli sincere ol en citita teksto de gonoralisimo Silfer, skribas Tacuo Huĝimoto sur p. 82 de Esperanto tiel parolata ke “ni apartenas al la Esperanto-movado, kiu celas informadon eksteren, kaj kulturon kaj klerigon interne”.

Lingva manipulado estas fenomeno aktuala sed tre malnova, ne nur en Esperantujo sed ĉefe en la mondo ĝenerale. En artikolo de la hispano Rafael Argullol, “Filantropófagos” (“Filantropofagoj”, El País, 22.1.2007), ni legas ke nun «militon oni nomas “interveno”; agresan aliancon malrajtigitan de UN – “internacia koalicio”; kaj la kaŭzitajn damaĝojn kaj suferojn oni neŭtrigas per epitetoj pretende objektivaj kiel “flankaj damaĝoj” aŭ “humanitaraj katastrofoj”». Necesus verki tutan libron pri lingvaj manipulistoj kaj ilia ĉiea agado. Bero intencas eldoni iam baldaŭ (en traduko de Broadribb) la menciitan romanon “1984”, kiu klarvide fokusas la temon. Lerni pri ĝi en esperanto, en Esperantujo, instruos nin rekoni Trompparolon ankaŭ ekstere.

Ni finu per du citaĵoj. La unua, el la leginda verko (krom tradukinda kaj eldoninda) “LTI” (“La lingvo de la Tria Regno. Notlibro de filologo”), de Viktor Klemperer

La lingvo metas en lumon tion kion persono volas kaŝi intence, al aliaj aŭ al si mem, kaj tion kion li entenas nekonscie […] La asertoj de persono povas esti mensogo, sed ilian esencon elvidigas la stilo de ties lingvaĵo.

La dua, el fama eseo de Orwell, “Politiko kaj la angla lingvo”, de 1946:

Precioza stilo estas per si mem iaspeca eŭfemismo. Amaso da latinaj vortoj falas sur la faktojn kvazaŭ mola neĝo, obskurigante la konturojn kaj kaŝante la detalojn. La precipa malamiko de klara parolo estas malsincero. Kiam niaj celoj realaj tro distas de la deklaritaj, ni kvazaŭ instinkte preferas uzi longajn vortojn kaj trivitajn parolturnojn, kvazaŭ sepio inko-ŝpruca. En nia epoko ne eblas esti "eksterpolitika". Ĉiuj aferoj estas politikaj aferoj, kaj politiko mem estas aro da mensogoj, evitoj, malsaĝo, malamo, kaj skizofrenio. Kiam la ĝenerala atmosfero malbonas, la lingvo nepre suferas.

Jorge Camacho
Madrido, 23-24.1.2007
Kunlabore kun Beletra Almanako

Glosoj

makgufino: [en filmo, romano ktp] rakont-arta preteksto, dekomenca elemento de la intrigo, arbitre elektita por startigi ĝin altirante la atenton de la rolulo(j) kaj de la publiko; la koncepton formulis la brita reĝisoro Alfred Hitchcock, majstro de suspenso.

mediokra: de meza, kutime nesufiĉa kvalito; senvalore mezkvalita.