Sveda lingvisto: ”La angla plu konkerados la mondon”
Libera Folio: Kial vi kredas, ke malmultaj homoj pretas sinteni serioze al Esperanto? Kaj kial vi mem tion faras?
Mikael Parkvall: Hu, jen malfacila demando. Mi mem ofte miris pri la sama afero, sed ne tute certas kion kredi. Plej proksime al respondo eble estas diri, ke homoj ligas lingvon kun kulturo kaj nacio en malsama maniero ol mi.
Kvazaŭ jene: "Multaj legis Ŝekspiron, do li devas esti bona. Kaj Ŝekspiro ne estus bona, se ne la lingvo ne estus bona. Do la angla estas bona. Kaj vidu, anglalingvanoj koloniigis distancajn kontinentojn kaj lanĉis spacnavedojn, kaj tio apenaŭ eblus, se ilia lingvo estus tia aĉa kaĉo kiel supozeble la plej multaj aliaj lingvoj estas. La angla devas esti pli bona ol ekzemple la sveda, ĉar alikaze ankaŭ la sveda havus sian Ŝekspiron. Ĉu Esperanto havas Ŝekspiron? Ne, jen vidu. Tio ja devas ion signifi."
Baf, mi ne scias, sed eble tiel homoj pensas. Ofte aperas argumentoj pri tio, ke lingvo devas havi plurjarcentan historion kaj Grandajn Poetojn por valori ion. Tamen efektive la plej multaj homoj kiuj iel tiel elturniĝas en la angla neniam legis Ŝekspiron kaj verŝajne eĉ Sidney Sheldon. Eĉ sen tio tute bone eblas diri "Special price, only for you". Kaj eĉ verki disertaĵon en la angla. (Tion mi povas mem atesti.)
Ke mi mem sintenas al Esperanto serioze dependas (aŭ tion mi mem volas kredi) de tio, ke mi estas sciencisto, kaj tial (hm, hm) komplete malferma kaj senantaŭjuĝa. Mem mi kompreneble kredas, ke lingvoj ne iĝas grandaj pro siaj internaj ecoj, sed ke tio pli dependas de la kvanto de mono kaj nukleaj armiloj, kiujn la parolantoj havas.
(Ke mi iom pozitive sintenas al Esperanto tial rilatas al personaj politikaj pritaksoj kaj valoroj. Kiel sciencisto mi kompreneble opinias nenion ajn pri io ajn, krom se tio estas science pruvebla...)
Libera Folio: Por kio laŭ vi Esperanto povus utili?
Hm... por paroli? Inter homoj kiuj ne havas la saman gepatran lingvon? Tio ja kvazaŭ iel estas la ideo...
Libera Folio: Kial do la angla ne taŭgus por tiu celo?
Pro du kialoj. Unue, mi kredas ke "natura" lingvo estas pli malfacile lernebla (se ĉio alia estas egala), ĉar la jarcentoj aŭ jarmiloj da evoluo, kiujn homoj ĝenerale opinias tiel gravaj, kontribuis al la estiĝo de amaso da balasto (neregulaĵoj kaj tia merdo). Mi ne profunde studis la koncernan literaturon, sed mia impreso estas ke kelkaj studoj subtenas tiun penson, eĉ se la rezultoj ne estas tute sendisputaj.
Tie ni kompreneble havas la problemon "se ĉio alia estas egala" - eĉ se ni donas al Esperanto same multajn lecionhorojn kiel al la angla, restas la fakto, ke la studentoj estas elmetataj al Big Mac kaj Britney Spears dum la restantaj horoj de la tagnokto.
Due, la neŭtraleco. Mi ne volas ke Gordon Brown kaj Barack Obama povu uzi la lingvon por formanovri miajn reprezentantojn (kaj poste ridi al ili en la kulisoj). Homoj kiel Margot Wallström [sveda EU-komisionano] aŭ Anders Borg [sveda ministro de financoj] eble opinias, ke tio estas brila ideo, sed mi ne estas same entuziasma. En iuj el la internaciaj konferencoj kiujn mi foje vizitas mi vidis proksimume tion okazi (ambaŭ aferojn).
Libera Folio: Kio laŭ vi estus bezonata, por ke Esperanto povu ekhavi pli rimarkeblan rolon ie en la mondo?
Ke homoj komencu iom pripensi aferojn?
Unu el la malmultaj, mikroskope malgrandaj fenestroj kiuj malfermiĝis en la moderna tempo estas Eŭropa Unio. Iom post iom EU iĝos La Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo, sendepende de tio, kion homoj diras. (Atentu, ke mi neniel diras ke tio estas malbona, mi nur ne kredas, ke la integriĝo en iu magia maniero ĉesos morgaŭ), kaj finfine EU ne plu toleros kvintilionon da oficialaj lingvoj, sed metos la emfazon je unu aŭ eble du, tri. Mi kredas ke tio estos la angla, kaj dum transira periodo eventuala unu aŭ kelkaj pliaj, sed mi vidas ankaŭ minimuman sed tamenan ŝancon por Esperanto ĉi tie.
Libera Folio: Ĉu la ĉina estos la sekva mojosa lingvo en la mondo?
Ĉiuj ja aŭtomate supozas, ke la mandarena estas la ĉampiono de la morgaŭa tago. Kaj ja estas kelkaj aferoj kiuj subtenas tiun supozon. Sed (aŭ ĉu nur temas pri tio, ke mi emas ĉiam oponi?) mi foje opinias, ke oni tro facile anticipas tiun venkon. La angla havas kelkajn atutojn kiuj mankas al la mandarena, ekzemple geografia disvastiĝo, kaj la fakto ke la terglobo pro historia hazardo tutmondiĝis ĝuste dum la periodo kiam regis la angla lingvo.
En ajna kazo la angla estos granda ankoraŭ dum longa periodo - ofte oni povas konstati certan prokraston en la rilato de lingvoj kaj imperioj. Eble estas nejuste kompari kun tia malnova kazo kiel la latina, sed multo el la disvastiĝo de la latina ja okazis dum la romia imperio jam estis degeneranta. Mi emas kredi, ke la samo validas por la usona imperio, kaj kultura tutmondiĝo ankoraŭ dum ioma periodo estos preskaŭsinonima kun usoniĝo.
Du ĉapitroj el la libro de Mikael Parkvall kun permeso de la aŭtoro kaj la eldonejo baldaŭ aperos en esperanta traduko en Libera Folio. La unua nomiĝas "Ĉiuj ja scias la anglan?", la dua "Esperanto ne estas plene funkcianta lingvo".
Do, kion diras vocxo de la popolo.Laux mia vidpunkto cxiam la lingva hegemonio estis ligita kun imperiaj interesoj. Tiel estis en roma imperio kaj poste cxiuj volis same. Ne alie estas kun la anglo-amerikana. Ne temas, ke popoloj sin komprenu, sed lingve subjugi por garantii proprajn profitojn kaj influojn. Lingva hegemonio garantias, ne nur ekonomian, sed plitikan kaj kulturan profiton kun senmezureblaj perdoj por malgrandaj nacioj.
En Euxropo estas tute alia situacio kaj oni ne povas mezuri kun situacio kia estis tiame en USONO, cxu koloniigita tempo de Britio.Euxropo estis cxiam la plej dangera loko de konfliktoj, kie logxas la plej dense diversaj popoloj.Ili ofte luktis jarcente por sia libereco kaj lingvo.Mi estas 100% certa, ke kiel iam kun franca, germana cxu rusa ili ne konsentos akcepti kolonian, imperian lingvon kiu donus nur por kelkajn profitojn.
Pli aux malpli frue ili ne konsentos esti popolo de dua cxu tria klaso.Se nia ideologoj kaj politikoj vere deziras sekuran estonton de EU , ili komencu vere alian lingvan politikon. Pro la komformismo la popolo por momento povas akcepti asekurante sian "panon".
Krom tio mi ne konsentas kun aserto de la s-ro Mikael Parkvall, ke Esperanto ne havas Sxekspiron.La aliaj lingvistoj povas certigi, ke traduko de Biblio estas konata kiel plej bona en la mondo. La traduko de la pola epopeo "Sinjoro Tadeo" estas unu nura , kiu povis respeguli 13-silaba verso de Mickiewicz estis nur en Esperanto komplete ebla. Krom tio mi nur volas rememori, ke pro la origina verkado Wiliam Auld estis proponita por Nobel premio. Krom tio oni devas diri, ke aliaj lingvoj ankaux ne estas pli malbonaj ol la angla, nur ne havis la"imperiajn fortojn" .