Mi trovis mian vilaĝon en du Vikipedioj!
Por taksi kial krisigno postas la titolan frazon, kvazaŭ tio estas eksterordinara, necesas koni du detalojn. Unue, ke mia vilaĝo (kie mi pasigis mian infanaĝon kaj kie plu loĝas miaj gepatroj, sed ne plu mi, kiu jam antaŭlonge enurbiĝis) estas vere malgranda vilaĝeto, kun ne pli ol 100 loĝantoj, eĉ malpli en vintro. Due, ke mi trovis ĝin ne en la hispanlingva vikipedio, kiel estus logike, konsiderante ke ĝi troviĝas en la malnova Kastilio, en Hispanujo, kaj ankaŭ ne en la esperanta, kiel iuj povas supozi, pensante ke mi estus verkinta la artikolon, aŭ antaŭsupozante ke la esperanta vikipedio emas speciale fuŝi. Ne, mi trovis ĝin en la portugala kaj en la itala: vidu respektive jen kaj jen.
Eble vi vin demandas, kial gravas tiu ĉi anekdoto, kiu koncernas tiun nanan loketon, perditan en neĝokovrita fora valeto de periferia duoninsulo eŭropa. Nu, kompreneble, se mi mencias tion ĉi, ne estas nur pro la okazo paroli pri mia devenloko, kvankam permesu ke mi tamen profitu la okazon por mencii ke ĝi nomiĝas Mudá, kaj ke ligo al paĝo pri ĝi troviĝas en mia retpaĝaro, kune kun la najbara vilaĝeto en kiu mi naskiĝis kaj kiu jes aperas en la hispanlingva vikipedio, San Cebrián de Mudá.
Mi deziras uzi tiun ĉi anekdoton por paroli pri Vikipedio, pri ĝia kvanto kaj ĝia kvalito. En la lastaj tempoj mi trovis plurajn kritikojn pri la esperanta versio de tiu reta enciklopedio. Nur ekzemplo: en la recenzo de la lasta libro de Humphrey Tonkin “Lingvo kaj popolo” en Libera Folio legeblas jeno: "(La recenzanto) trovas la libron kelkfoje tro senkritika pri novaj iniciatoj, ekzemple Vikipedio", kaj poste ekestas debato pri ĝi fare de la legantoj; tamen, se la libro de Tonkin ja estas senkritika pri Vikipedio, tio okazas simple ĉar ĝi mencias ĝin nur pretere.
Aparte de aliaj polemikoj pri la koncepto Vikipedio ĝenerale, kiujn mi eble tuŝos en posta okazo, la esperantlingva Vikipedio ricevis tute specifajn kritikojn, kiuj precipe direktiĝas al la magreco aŭ malalta kvalito de multaj el ĝiaj artikoloj. Mi memoras la lakonan respondon de bona amiko, kiam oni informis ke Esperanta Vikipedio atingas pli ol 50.000 artikolojn: “Diabla mondo, kie kvanto superregas kvaliton!”. Li pravas, sed kondiĉe ke ni ne parolu specife pri la esperanta mondo, kaj ĝuste per la supra anekdoto mi deziris atentigi ke tio ne estas aparta trajto de tiu ĉi.
Ĉe multaj aliaj vikipedioj okazis la sama kurkonkuro. Mi povas kompreni la emon de la esperantoparolantoj montri la laboron de nia movado en nia Vikipedio, kaj mi mem partoprenis tiun propagandon kiam ni alvenis al 30.000 tekstoj. Sed ŝajne la samo okazas al parolantoj de aliaj lingvoj. Estas kvazaŭ afero de prestiĝo ke onia lingvo staru alte en la konkuro pri nombro de artikoloj.
Tio tamen havas tre erarigan sekvon, kaj jam la administrantoj kreis aliajn klasifikojn, atentante aliajn kriteriojn. Vi povas vidi tion en la jena loko, kie aperas malsama ordigo, kun jena pravigo:
Vikipedioj estas ordigitaj laŭ nombro de internaj ligoj (krom redirektoj). Ŝajnas pli fidinda bazo por kompari la suman penon ol ĉiu nombro de artikoloj aŭ datumbazgrandeco: Nombro de artikoloj ne estas tiom signifoplena pro la fakto ke kelkaj Vikipedioj entenas precipe mallongajn artikolojn, aŭ eĉ multajn aŭtomate generitajn artikolojn, dum aliaj Vikipedioj entenas malpli multajn sed pli longajn artikolojn, ĉiujn mane verkitajn.
En tiu listo la esperanta vikipedio malsupreniras al la 20a loko, el la 15a aŭ 16a kiun ĝi okupas laŭ la nombro de artikoloj. Vidu aliajn statistikojn de la esperanta versio jen. Mi ripetas ke la problemo okazas ne nur en la esperanta vikipedio, kaj mi insistas pri tio ĉar mi konas la masoĥismon de nia movado, kiu emas al memdisdegno tuj kiam oni trovas eraron aŭ fuŝadon en nia agado.
La kazo de la portugala vikipedio estas tre simila, kaj la komparo kun la hispana montras tiun saman pekon. Sed nun okazas debato en la hispanlingva blogaro, pri iniciato de hispana deputito, tre aktiva en la blogosfero, Rafael Estrella, por duobligi la kvanton de artikoloj, kaj de alia kolektivo por atingi 250K, tio estas, 250.000 artikolojn.
Aliaj oponas ĝin, kaj citas la fondinton de Wikipedia, Jimmy Wales, en la lasta kunveno de la Wikipedia Fondumo, kiam li emfazis la neceson meti la kvaliton super la kvanton en la kontribuado al Vikipedio. La polemiko transiris al la fama retejo Barrapunto.com, hispanlingva versio de Slashdot, kie la titolo estas simila al la temo de tiu ĉi artikolo: Wikipedia: ¿calidad o cantidad?, tio estas, Vikipedio, ĉu kvalito aŭ kvanto; kurioze, en la starigo de la debato estas mencio al Esperanto, kun la demando, ĉu oni deziras superi tiun kaj aliajn vikipediojn per tiaj iniciatoj.
Ĝis nun la hispanlingva vikipedio limigis la uzon de robotoj, t.e. la alŝuton de artikoloj per aŭtomataj vojoj. Tial, la nombro de artikoloj estas nun malpli granda ol en la portugala, sed la kvanto kaj kvalito de la informoj estas pli granda.
La problemo tuŝas la ĉiam polemikan aferon de la prestiĝo. La esperanta Vikipedio jam plenumis sukcese la celon akiri prestiĝon por nia lingvo. La propaganda efiko de la nombro de artikoloj estas jam atingita: en nia Vikipedio ni verkis pli ol 60.000 artikolojn, kio ja fariĝis atentinda fonto de informoj. Sed per tio estiĝis la risko ke ĝi povas perdi parton de tiu prestiĝo en niaj propraj vicoj.
Mi denove deziras ne tro masoĥismi, mi estas konvinkita ke kelkaj el la kritikoj estas tro grandaj, kaj mi pensas ke tamen ekzistas pravigo por ne aserti ke entute mankas kvalito. Unue, mi deziras memorigi ke ne nepras ke artikolo en enciklopedia estu longa: fakte mia hejma enciklopedio estas el tiu tipo: multaj mallongaj artikoloj. Ankaŭ en la kazo de la fama Encyclopaedia Britannica ekzistas la divido inter Micropædia kaj Macropædia, la unua el kiuj konsistas el mallongaj informoj, kiuj estas ampleksigitaj en la dua.
Aliflanke, mi ja trovas multajn tre kontentigajn artikolojn, rezulte de la laboro de multaj aktivaj kaj lertaj vikipediistoj. Mi kuraĝas rekomendi la informojn pri hispanlingvaj verkistoj, multaj el kiuj estas vere legindaj, ĉefe danke al la laboro de mia amiko Kani. Li ankaŭ multon verkis pri birdoj, tiel ke ankaŭ tiu ĉi kategorio estas jam vere impona, kaj kvante kaj kvalite. Multo estas leginda pri Ĉeĥio aŭ (en pli modesta skalo) Kantabrio. Kelkajn aparte elstarajn artikolojn oni komencis kolekti en specifa dosierujo.
Por mi tamen la ĉefa problemo estas la malekvilibro. Apud artikoloj pri eĉ la plej malgrandaj vilaĝetoj de Italio aŭ Transilvanio, apenaŭ ni havas informojn pri la geografio de Afriko. Estas, kiel dirite, multe pli Ĉeĥio kaj multe malpli pri Pollando. Krome, homoj (ankaŭ mi mem) pli emas komenci verki proprajn artikolojn ol ampleksigi aŭ korekti aliajn komencitajn de alia homo, kaj do ni trovas amason de malgrandaj artikoloj kiujn neniu en proksimaj tempoj levos al sufiĉe bona nivelo.
El tiuj estas aparte menciindaj tiuj devenantaj el la malnova Enciklopedio de Esperanto, kiuj danke al bona iniciato de Miroslav Malovec servis por krei bonan bazon por la lanĉado de la vikipedio. Tamen, ni nun troviĝas antaŭ la dubo kiel ilin pritrakti: se ni lasas ilin senŝanĝe, la lakoneco de la informo ne vere taŭgas por Vikipedio, kaj ni ankaŭ trovas multajn neĝisdatigitajn informojn. Aliflanke, la alŝuto estis bona maniero enretigi tiun tre valoran historian monumenton. La kreado de specifa ŝablono por konservi la originajn tekstojn, kaj samtempe ebligi postan pluprilaboradon de la informo estas vere gratulinda iniciato, kiun mi salutas kaj mem utiligas.
Sed aparte el tio restas multege da tiel nomataj ĝermetoj, kiuj ne meritas la nomon de artikoloj, kaj kiuj bezonas rapidan purigon, ĉar ilia ĉeesto malutilas al la tuta projekto. Mi konscias ke la vikipediaj administrantoj devas esti singardaj, sed estas jam tempo apliki la proponitan mezuron por forigi tiujn ĝenajn nanaĵojn.
Sed jam sufiĉas babilado. Mi havas konkretan proponon. Mi deziras lanĉi kampanjon por la enmovada prestiĝigo de Vikipedio. Mi faras tion tute modeste: mi konscias ke ekzistas homoj multe pli engaĝitaj ol mi, kaj kiuj faras grandan penon prilaborante jam nun la kvaliton de la Vikipedio, kaj tute ne deziras ilin kritiki nek forpreni iliajn meritojn. Mi modeste deziras proponi konkretajn agadojn kiuj kontraŭbatalu kelkajn el la menciitaj difektoj kaj aliajn kritikojn.
- Unue, la administrantoj forigu jam la ĝermetojn.
- Due, oni forbaru la kreadon de novaj ĝermoj: eble oni povas aŭtomatigi proceduron por forigi artikolon kun malpli ol difinita kvanto da vortoj (ekzemple kvar linioj) se ne kreskigita post unu tago.
- Trie, oni kreu pli striktajn regulojn pri la uzo de robotoj, tio estas, de programoj kiuj alŝutas artikolojn laŭ aŭtomata maniero, ĉerpante la informojn el datumbazoj, tiel ke nur tre pravigeblaj artikoloj estu tiel allasataj, kaj nur post konsento de la administrantoj aŭ la regulaj kontribuantoj.
- Kvare, oni faru kampanjon en la kutimaj retforumoj por inviti al la ampleksigado de la jam ekzistantaj ĝermoj, se necese selektante difinitajn artikolojn kiujn oni konsideru aparte gravaj aŭ necesaj.
- Kvine kaj laste, ni invitu iamajn vikipediistojn, kiuj ĉesis kontribui pro malespero pri diversaj fuŝoj, por ke ili denove helpu en la kunredaktado de tiu kolektiva verko kiu estas unika ŝanco por nia diaspora komunumo iam havi veran enciklopedion, alireblan por ĉiuj.
Tiu lasta eble estus la plej grava efiko. Mi observis ke multaj homoj komencis kunlabori en la Vikipedio kaj poste ĝin forlasis. Se ĉiuj koincidus en la tempo, la laboro fariĝus giganta. (Mi pensas la samon pri la ĝenerala Esperanta movado: se ĉiuj kiuj iam eklernis nian lingvon, sed poste ajnial ĉesis okupiĝi pri ĝi, revenus, ni ja atingus la kelkajn milionojn kiujn ni ofte propagandas)
Nu, eble per miaj proponoj ni perdos kelkajn centojn da artikoloj, eĉ falos sub 60.000, sed ankoraŭ ni havos pli ol tiun rondan ciferon de 50.000, kaj la artikoloj estos multe pli legindaj.
Ah, nur atentigo: malgraŭ tio dirita en la unua alineo, se pro scivolemo vi serĉas mian vilaĝon en la hispana Vikipedio, ne surpriziĝu se vi ĝin trovos, ĉar mi mem intencas redakti ĝin post du aŭ tri semajnoj. Sed ne esperu legi ĝin en Esperanto, ĉar tiu estos mia kontribuo al la proponita kampanjo: mi promesas ne krei tiun artikolon ĝis post almenaŭ kvin jaroj (ŝercemuloj, detenu vin!).
Kvankam la problemo de la multaj preskaŭ senenhavaj artikoloj estas granda kaj grava, ekzistas aliaj problemoj, kiuj almenaŭ min pli ĝenas:
1. Multaj artikoloj enhavas tro da malĝustaj aŭ strangegaj informoj.
2. Tro multaj verkantoj skribas pri aferoj, pri kiuj ili apenaŭ ion scias.
3. Multaj el la verkantoj apenaŭ scias Esperanton.
4. Pro 1, 2 kaj 3 tre multaj, kiuj ja havas bonaj sciojn kaj sufiĉan humilecon por verki nur pri temoj, kiujn ili bone scias, kaj kiuj ja scias Esperanton tre bone, forte laciĝis kaj ĉesis labori en la Esperanta Vikipedio.
Tiuj faktoroj kontribuis al mia "kabeado" el la Esperanta Vikipedio.
Bedaŭrinde mi ne vidas eblon sukcese lanĉi programon, kiu forigus tiujn problemojn. Certe eblas elpensi tian programon, kaj fakte mi jam elpensis solvon de la tria problemo, sed mi absolute certas, ke oni rifuzus realigi ĝin, se mi ĝin proponus.
Do, pri la Esperanta Vikipedio mi plu tre pesimismas - bedaŭrindege.