Traduk-helpilo de Google ankaŭ en Esperanto

De tempo al tempo esperantistoj plendas, ke la aŭtomata traduksistemo de Google ne jam inkludas Esperanton. Antaŭ kelkaj semajnoj Google komencis defii la esperantistojn: ili certigu ke la aŭtomata Google-traduko (en Esperanton kaj el ĝi) iam funkcios: Per la jam pli ol jaraĝa Traduk-Ilaro (Translator Toolkit) de Google, kiu nun ankaŭ inkludas Esperanton, same kiel preskaŭ 350 aliajn lingvojn.

Kio ĝi estas?

Profesiaj tradukistoj jam de jardekoj uzas ĉiam pli evoluintajn tradukmemorojn. Tradukmemoroj estas komputilaj programoj, kiuj helpas al tradukistoj organizi sian laboron kaj pliefikigi ĝin. Tradukmemoraj programoj - simple dirite - ĝenerale konsistas el tri bazaj eroj:

1. El kolekto de ĉiuj antaŭaj tradukoj de la tradukisto koncerne la saman aŭ similan temon (la "memoro"), kun kies helpo la tradukisto ĉe novaj tekstoj facile povas trovi frazerojn jam antaŭe tradukitajn, kaj pli-malpli aŭtomate englui ilin en la novan tradukon.
2.  El glosaro pri diversaj temoj, kiujn la tradukisto povas enŝalti: Dum la traduko de iu frazo, la programo aŭtomate montras ĉiujn vortojn kaj ties tradukojn, kiuj samtempe troviĝas kaj en la glosaro kaj en la tradukata frazo. Tiel la programo certigas ke por la sama vorto ĉiam estas uzata la sama traduko.
3.  El redaktofenestro: En la maldekstra parto de tiu ĉi fenestro troviĝas la fontoteksto, kaj en la dekstra parto la cellingva teksto (fakte en la komenco en la dekstra parto troviĝas ankaŭ la fontlingva teksto, kun kelkaj frazoj jam tradukitaj, ĉar trovitaj en la tradukmemoro). Tiu ĉi redaktofenestro estas la laborejo de la tradukisto. La memoro kaj la glosaro aperas en helpfenestretoj.

Tiel, tre simple priskribite, funkcias pluraj multekostaj (kaj kelkaj senkostaj) tradukmemoraj programoj.

Google enkondukis antaŭ proksimume unu jaro senkostan (pli bazan) retan tradukmemoron ĉe translate.google.com/toolkit. Por uzi ĝin, oni devas nur havi senkostan, personan konton ĉe Google. Dum la pasinta jaro, la profesiaj revuoj por tradukistoj plenplenas je supozoj, kion Google celas per la senkosta oferto de tiu ĉi ilo. La respondoj ŝajnas unuanimaj: Helpi la kvaliton de la aŭtomata tradukado de Google, i.a. ĉe translate.google.com, ene de la krozilo Google Chrome (kiu aŭtomate proponas tradukon de tutaj retpaĝoj, kiam oni ensaltas iun fremdlingvan paĝon), kaj verŝajne ankaŭ en la poŝtelefonoj funkciantaj sur la bazo de la Android-sistemo de Google.

Kiel la tradukmemora programo de Google rilatas al la aŭtomataj tradukservoj de Google?

Por certigi la konekson inter siaj senkostaj tradukmemora programo kaj publikaj tradukaj servoj, Google donas al la tradukistoj, kiuj uzas la senkostan tradukmemoran programon de Google, la eblon fari publikaj kaj siajn tradukojn kaj siajn tradukmemorojn pluevoluantajn kun ĉiu traduko, do fari ilin uzeblaj kaj serĉeblaj de Google kaj de la tuta mondo. Google tiel helpas sin mem, cele al konstanta plialtigo de la nivelo de siaj publikaj tradukoj, kreante gigantan stokegon de terminoj kaj frazeroj kun tradukoj en multaj lingvoj paralele. Samtempe, Google helpas aliajn tradukistojn uzantajn la tradukmemoran programon, disponigante al ili dum la tradukado la kompletan publikan tradukmemoron sur la serviloj de Google, plenan je tradukoj de frazeroj en Esperanton kaj el ĝi. Vidu ekzemplojn kun ilustraĵoj malsupre.

Kaj kiel tio povus esti utila al esperantistoj kaj Esperanto?

Dum profesiaj tradukistoj hezitas fari siajn tradukmemorojn kaj tradukojn publikaj (ofte ili eĉ ne rajtas pro kontrakto kun siaj klientoj), aliaj tradukantoj, kiuj ne estas pagataj por sia laboro kaj kiuj vidas utilon en la disdono de la fruktoj de siaj laboroj, ĝuste tion faras. Unu tipa ekzemplo estas Vikipedio. Ĉar Google estas interreta firmao, oni povas uzi (en ĝia tradukprogramo) kiel fontotekston por la traduko ne nur Word- aŭ aliajn tekst-dosierojn, sed ankaŭ retpaĝojn, inkl. artikolojn el diversnaciaj Vikipedioj. La tradukmemora programo de Google eĉ havas specialan ligon por rekte elŝuti fontlingvan Vikipedio-artikolon en la tradukprogramon, traduki ĝin tie, kaj alian ligon por poste alŝuti ĝin en la cellingvan Vikipedion.

Simple dirite: Tradukoj kaj tradukmemoroj povas esti publikaj en Google, kaj se iam iu petas Google traduki iun frazon, kaj tiu ĉi frazo troviĝas plene aŭ parte en unu el la milionoj da memorigitaj tradukoj aŭ tradukmemoroj (kiuj fakte estas same nur tradukoj), Google povas fiere doni ĝustan tradukon, dank' al la laboro de dekmiloj da tradukistoj tra la mondo.

Mi mem tion elprovis dum mia ĉiutaga (neesperanta) traduka  laboro: Post la kreo de nova publika memoro dum la tradukado de teksto el la angla al la germana en la tradukmemora programo de Google, mi post kelkaj tagoj iris al translate.google.com, gluis tien mian anglan fontotekston de antaŭ kelkaj tagoj, kaj post klako vidis mian propran germanan tradukon.

Ne ĉio funkcias jam glate, kaj ne ĉiuj eroj de la tradukprogramo jam funkcias por Esperanto, sed kiam ili bone funkcios kaj pli kaj pli da esperantistoj uzos la programon por siaj tradukaj laboroj, unu el la ĉefaj flankaj fruktoj por Esperanto estos: pli alta nivelo de normigo en la uzo de Esperanto en la reto (ĉar dum la skribo de traduko en Esperanton, Google, kiel menciite, donos la tradukojn por jam konataj vortoj kaj frazeroj en la tradukenda frazo).

Nuntempe, translate.google.com ne funkcias por Esperanto. Sed oni povas esti certa ke iam ĝi funkcios, kaj se ĉiu, kiu tradukas retpaĝojn, librojn, artikolojn ktp. el sia nacia lingvo al Esperanto (kaj inverse), uzas la tradukmemoran programon de Google, tiu ĉi tago eble venos tre baldaŭ.

Tio sonas tre bele. Sed ĉu estas iuj malavantaĝoj?

Estas du danĝeroj:

1.  Uzante la programon, ni nutras privatan firmaon, kiu pli kaj pli regas ĉiujn interretajn angulojn kaj funkciojn. Multaj tion ne tre ŝatas; aliflanke, Google ofertas siajn servojn senpage, dum multaj tradukistoj pagas por aliaj tradukmemoraj programoj centojn, ofte milojn da eŭroj aŭ dolaroj.
2. Ĉar ĉiu ajn povas uzi la senkostan tradukprogramon de Google, enŝteliĝos tutcerte multaj fuŝoj en la tradukitan stokon en la Google-memorejoj. Tio ĝenas, certe, sed finfine ni komprenu ke ĉiuj aŭtomataj tradukoj restos, dum jardekoj - eble por ĉiam - provizoraj tradukoj, kiujn oni devas redakti se oni planas uzi ilin por seriozaj celoj.

Pli detala priskribo pri la funkciado de la traduk-ilaro troveblas en la retejo de Ulrich Becker.